12-08-2020 Fatma MARMARA (DURSUN)

 

Bolu’da ve Batı Karadeniz bölgesinde ekonomik bir öneme sahip olan yenilebilir doğal ve kültür mantarlarla ilgili, Prof.Dr. Nusret Zencirci ve Uzman Biyolog Hande Yılmaz, 2012 yılında tanımlamalarından, pazarlamalarına kadar etnomikolojik bir yaklaşımla araştıran çalışmalara başlamış.

Resim 1. Lepista nuda (mavi-mor cincile), Boletus edulis (ayı mantarı), Agaricus campestris (içi kızıl).

Abant İzzet Baysal Üniversitesi (AİBÜ), Bolu Fen-Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü’nden Prof.Dr. Nusret Zencirci; “Doğrudan ya da dolaylı olarak ekonomik, sosyal ve kültürel değerleri bilinmekte ancak etnomikolojik çalışmaları sınırlı tanımlanmaları yetersizdir. İklimin elverişli, mantarların genetik çeşitliliğinin zengin oluşu bölgede bu konuda bir araştırma yapma ihtiyacını doğurmuştur.”diye belirtiyor.

Resim 2. Kanlıca-Lactarius deliciosus.

Araştırma 2015 yılında ulusal kongre ve sempozyumlarda poster ve sözlü olarak sunulmuş, 2016'da U.S.A, New York Botanical Garden, EconomicBotany adlı dergide, uluslararası bir araştırma makalesi olarak- yayınlanmış. Çalışmada, 475 orman köy hanesi yer almış. Veriler yarı-yapılandırılmış ucu açık bir anketle yüz yüze toplanmış. Farklı yöresel pazarlara da 70 saha gezisi yapılmış. Elde edilen veriler istatistiksel – bilimselliğini güçlendirmek amacıyla- olarak değerlendirilmiş. Araştırma sonucunda, 15 familyadan 34 mantar türü saptanmış.

Resim 3.Pleurotus ostreatus(istiridye, kavak mantarı)

Türlerin anlaşılır olmalarını sağlamak amacıyla bilimsel isimlendirmelerinin yanında yöresel (folk) isimleri ile verilmiş ve 170'ten fazla yöresel isimden oluşan bir veri tabanı oluşturulmuş. İkisi kültür -(Agaricusbisporus (Beyaz şapkalı, kültür mantarı), Pleurotusostreatus (İstiridye, karakulak, kavak, kayın, kütük, midye, yaprak) ve diğer otuz ikisi doğal olan mantarlarla ilgili yerel veriler kaydedilmiş. Kültür mantarları için üç, doğal mantarlar için iki farklı pazarlama kanalı tanımlanmış.

Resim 4.Morchella spp. Kuzu göbeği

Prof.Dr. Nusret Zencirci; “Bu araştırmayla ile Batı Karadeniz bölgesindeki yerel ya da yurt dışı pazara ilişkin potansiyel kazanç fiyatlarının belirlenmesi, yenilebilen doğal ya da kültür mantarlarının temel pazarlama kanalının ortaya konulması, satıcıların sosyo-demografik karakterlerinin belirlenmesi, doğal mantarlara alternatif bir ürün olarak bölgedeki mantar kültürünün tanıtılması, yeni üretici ve girişimcilerin kültür mantarı yetiştiriciliğine teşvik edilmesi amaçlanmıştır.. Taze veya kurutulmuş halde yurt dışına (İtalya, Belçika, Hollanda) satışı yapılan tek tür kuzugöbeğidir. (Morchella spp.) 1 kg= 400-450 TL. En sevilen ve ekonomik olarak tercih edilen ise kanlıcadır. (Lactarius deliciosus, Lactarius salmonicolor)1 kg=20-25 TL. ”diye belirtiyor.

Batı Karadeniz Bölgesi'nin çeşitli yöresel pazarlarında satılan, üretilen, tüketilen otuz dört mantarın ayrı ayrı değerlendirilmesi gerekliliğini vurgulayan Prof.Dr. Nusret Zencirci, bu mantarların:

Agaricus bisporus -Beyaz şapkalı, kültür mantarı

Agaricus campestris -İçi kızıl, çayır, çimen

Amanita caesarea -Altın yumurta, duvaklıca, gelin, gelincik, geyik göbeği, imparator, padişah, sarı göbelek, yumurta mantarı,yumurta sarısı.

Boletus badius-Ayıca

Boletus edulis -Ayı, ayıboku, ayköşkü, çörek, fesleğen, feslek, feslik

Calocybe gambosa -Kokarca

Cantharellus cibarius -Bal kadın, cüce kız, horoz ibiği, kaz ayağı, sarı kız, tavuk ayağı, tavuk bacağı, tavuk kirmiti

Chroogomphus rutilus -Çam kabara, geyik mantarı, geyik sütü

Clitocybe geotropa -Sütsüz mantar, ebişke, etçe, et melkisi, malkadın, melkadın

Coprinus comatus -Söbelen, mürekkep, pösteki

Craterellus cornucopioides - Borazan, horoz, hunihoroz

Craterellus tubaeformis -Civciv ayağı, civciv bacağı

Hericium coralloides -Dede Sakalı, mercan, sakal, tellice

Hydnum repandum-Sığır dili

Lactarius deliciosus -Kanlıca, kara kanlıca, çam kanlıcası

Lactarius glyciosmus -Ebişek, fındık kirmiti, fındık mantarı

Lactarius piperatus -Acı, acılı, ak melki, biberli, biberlice, koç, koçak, sütlüce, sütlü koç

Lactarius salmonicolor -Kanlıca, al kanlıca, köknar mantarı, küner kanlıcası

Lactarius volemus- Geyik mantarı, geyik kirmiti, geyiksırası, geyik sütü, sütliyen

Lepista nuda- Mavi cincile, mavi kanlıca, mor cincile, mor mantar

Macrolepiota procera- Dede, dedebört, dedebörük, dedemen, kartal kanadı, şalvarlı, şemsiye, turnabacağı

Marasmius oreades -Cincile, Mıh başı, mıhlıca, mıhtepesi

Morchella conica -Kuzu göbeği, kuzu kulağı, kuzu mantarı

Morchella deliciosa -Kuzu göbeği

Morchella elata -Kuzu göbeği

Morchella esculenta (L.) Pers. -Göbelen, kuzu göbeği

Morchella esculenta var. rotunda -Kuzu göbeği

Pleurotus ostreatus -İstiridye, karakulak, kavak, kayın, kütük, midye, yaprak

Ramaria botrytis -Erişte, gelin teli, gelin tırnağı, halı saçağı, keçi sakalı, kedi tırnağı, saçaklı, tellice, teltel

Ramaria flava-Tellice, hanımeli

Russula chloroides-Kayışkıran

Russula delica -Ak çıntar, güz kirmiti

Sparassis crispa -Saçaklı, kıvırcık, marul, karnabahar, erişte

Tricholoma terreum-Karaca, karacakulak, karagörece, kız, karakız, karakulak, Karaoğlan”

Olduğunu belirterek, Batı Karadeniz’in mantar zenginliğinin,  ister toplama yoluyla, ister kültüre alma yöntemleri geliştirerek, üreticiye bu şekilde yeni kazanç sağlama yollarının geliştirilmesi yararlı olacaktır.”diye ifade ediyor.

Sevgi ve saygılarımla…

Fatma Marmara

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


Bu yazı 1572 defa okunmuştur.



Fatma MARMARA (DURSUN) Diğer Yazıları
Köşe Yazarları
Çok Okunan Haberler
Anketimize Katılın
Henüz anket oluşturulmamış.
Namaz Vakitleri